مطالعات گسترده ای که بر روی حشرات صورت گرفته نشان می دهد برخی از حشرات با کمک مغز کوچکی که از اندازه یک نوک سوزن تجاوز نمی کند قادر به انجام فعالیتهایی هستند که پیشرفته ترین رایانه ها قادر به انجام آن نیستند.با توجه به تلاشهای بیشماری که به منظور برقراری ارتباط میان مغز جانداران و عمق هوشمندی آنها انجام گرفته است، دانشمندان اکنون معتقدند پیچیدگی موجود در میان اتصالات مغزی عامل عملکرد پیچیده مغز در موجودات است. مطالعه بر روی این اتصالات که در مغزهای کوچک عملی تر از مغزهای بزرگ است می تواند امکان درک دقیقتری از عملکرد مغزهای بزرگتر از قبیل مغز انسان را بدهد.

به گفته دانشمندان سئوال در اینجا است که زمانی که یک حشره با مغزی به اندازه سر سوزن قادر به انجام فعالیتهای ذهنی از قبیل شمارش، انتخاب، تشخیص چهره، و طبقه بندی اشکال است، مغزی به بزرگی مغز انسان از چه توانایی هایی برخوردار است. در واقع دانشمندان معتقدند مغز بزرگتر همیشه نشانه ای از هوش بیشتر نیست.

مطالعات جدید توانسته است شواهدی را مبنی بر نامرتبط بودن ابعاد مغز و میزان هوشمندی موجود ارائه کند. برای مثال در میان انسانها، افرادی که از سر یا جمجمه بزرگتری برخوردارند لزوما سطح هوشی بالایی ندارند. والها با مغزی 9 کیلوگرمی که از بیش از 200 میلیارد نرون ساخته شده است نیز نسبت به انسانها که مغزی یک کیلویی متشکل از 85 میلیارد نرون دارند بسیار کم هوشتر هستند.

در حقیقت مغزهای بزرگتر به جای اینکه در بالا بردن هوش سهیم باشند می توانند از بدنهای بزرگتر که از ماهیچه های بیشتری برای کنترل شدن برخوردارند محافظت کنند، مانند رایانه ها که ابعاد بزرگتر تنها گنجایش آنها را افزایش می دهند و نه لزوما سرعت و کاربردشان را.

در مورد حشرات کوچکتر نیز دانشمندان دانشگاه وست ویرجینیا سرانجام با مطالعات گسترده توانستند ذهنیت سنتی را که حشراتی مانند مورچه ها، زنبوها و سوسکها را ماشینهای زنده ای می دانست که تنها در برابر حوادث به شیوه ای قابل پیش بینی پاسخ می دهند، تغییر دهند. اکنون ثابت شده است حشرات متناسب با شرایط محیطی قادر به تغییر دادن نوع رفتار خود هستند.

زنبورها از مغزهای بسیار کوچک با کمتر از چند میلیون نرون برخوردارند و قادرند با استفاده از آن اشکال مختلف را در دسته های اشکال متقارن یا نامتقارن دسته بندی کنند، اجسام را بر اساس شباهت یا متفاوت بودن آنها انتخاب کنند و یا می توانند پس از طی مسافتی معین پرواز کردن را متوقف کنند.

رفتارهای متنوع و شیوه های متعدد ارتباط در میان مورچه ها و زنبورها نشان از هوشمند بودن فوق العاده آنها دارد. برای مثال زنبورها می توانند نیش بزنند، عملیات اکتشافی برای یافتن غذا انجام دهند، از کندو محافظت کنند و با بال زدن به تهویه هوا و خنک ساختن داخل کندو استفاده کنند.

با توجه به این مطالعات دانشمندان به این باور رسیده اند که چند صد نرون برای انجام فعالیتی مانند شمارش کافی است و چند هزار نرون برای ایجاد هوشیاری کفایت خواهد کرد.

بر اساس گزارش ام اس ان بی سی، با استفاده از چنین اطلاعاتی مهندسان نرم افزاری قادر خواهند بود برنامه هایی را به منظور شناسایی دقیق چهره و حالات روحی از زوایای متفاوت طراحی کنند، پدیده ای که زنبورها قادر به انجام آن هستند اما رایانه ها هنوز قدرت انجام آن را به دست نیاورده اند.